Pragmatik Dil
Pragmatik, “dilin kaynaklarını, sadece dilbilgisel olarak doğru değil, sosyal olarak da uygun kullanabilme becerileridir” (Wolfson).
Pragmatik, dil kullanımı ve dilin iletişim işlevlerine odaklanmıştır. Dil kullanımı, sosyal bağlamda etkili, kurallı, duruma uygun dil bilgisi yeterliliği gerektirir.
Bir röportajdan alıntıladığım yazı;
''Bir zamanlar 5 yaşında bir çocukla yaptığım gayri resmi bir röportajı hatırlıyorum. Bu çocuğa 'kendini hasta hissettiğinde ne yapmalısın?' Diye sordum. En yaygın yanıt genellikle 'Anneme söyle' veya 'bir doktor bul', 'hastaneye git' vb. yanıtlardır. Ama bu çocuğun yanıtı 'bir kova ve bir havlu getir' oldu.''
''Yukarıdaki örnek, bir çocuğun soruma son derece makul cevabıdır. Sosyal dili, belki de beklenmese de, hasta olduğunda ne yapacağıma dair sorumun uygun bir yorumlaması olacak şekilde kullanıyordu.''
Çocuğun tepkisi sosyal dilin güzel bir örneğidir. Edimbilim, sosyal dil için kullanılan kuralları içerir. Yani, bir konuşma partnerinin amaçlanan anlamını anlamamızı ve uygun bir şekilde yanıt vermemizi sağlayan temel dil becerilerini ve sosyal bilgiyi içerir. Dil çoğunlukla sosyal bir araçtır ve bir dizi sembol ve kuraldan oluşur. Bu semboller ve kurallar pragmatik bir dille düzenlenmiş ve sıralanmıştır. Pragmatik dilin bazı düzenleme ilkeleri arasında sıra alma kuralı, bir konuşmanın nasıl başlayacağını ve nasıl sona erdirileceğini bilmek vardır. Ayrıca, bir konuşma partneri (konuştuğunuz kişi) için ilgi çekici bir konu oluşturup sürdürebilmek önemli bir beceridir.
Lund ve Duchan (1993) dil kullanım yeterliliğini üç boyuta dayandırır:
1.Evren bilinci geliştirme: Olayarın zaman ve mekana göre algılanması, başlangıcı, süreci ve bitişi olan bir sıra dizini içinde yapılanır. Bağlamda bir değişiklik olursa durumları tahmin edebilme becerisini kapsar. İletişim rutini geliştirme evren bilincini geliştirme başlığı altında yer alır. Sıra alma, çocuğun bağlamdaki rolü evren bilinci geliştirmesi açısından önemli yeteneklerdir.
2.Dilin işlevleri: Dil iletişim amaçlarına hizmet eder. İletişim amaçları çocuk/bireyin isteğini, gereksinimini, meramını aktarmak için niyetlenmesi ve bu niyetini bir biçimde eylemlendirmesi, ifade etmesi.
3.Etkileşime katılım duyarlığı geliştirme: Çocukla ilgilenen kişinin çocuğun diline yakın konuşması,sohbet eşlerinin özellikleri ve bu sohbetlerde yapılanlarla ilişkili başlık.
Pragmatik yetersizliği olan bir çocuk sosyal becerilere dair zayıf bir kavrayışa sahiptir, bu nedenle diğer insanların iletişim ihtiyaçlarını anlamakta sorunlar yaşar. Başka bir deyişle, diğer insanların tartışma konularına çok az ilgi duyarlar ve kendi çıkarlarına odaklanırlar ve onlar hakkında uzun süre konuşacaklardır. Diğer çocuklara veya yetişkinlere göre, pragmatik yetersizliği olan bir çocuk bencil ve benmerkezci görünebilir. Ama değiller. Sadece sosyal kuralları ve gelenekleri anlamakta güçlük çekiyorlar ve bu yüzden istemeden 'insanların ayak parmaklarına basıyorlar.'
Tipik olarak gelişen bir dile sahip daha büyük okul çağındaki çocukların farkında olmalarını bekleyebileceğimiz, belki de henüz tam olarak ustalaşmamış olsa da, gelişmiş bir pragmatik dil alanı figüratif dildir. Figüratif dil, yaratıcı bir şekilde kullanılan ve gerçek olmayan bir pragmatik dil biçimidir. Figüratif dil, deyimler, benzetmeler, metafor ve atasözleri gibi alanları içerir.
kaynak: http://www.speechlanguage-resources.com/pragmatic-language.html
