Kekemelikte Akran Zorbalığı
Kekemelik; konuşmadaki tekrar, uzatma, blok gibi akıcısızlıkla karakterize olan bir iletişim bozukluğu türüdür. Kekemeliğin bir iletişim bozukluğu olması göz önünde bulundurulduğunda akran zorbalığıyla ilişkisi ortaya çıkar. Bu çalışmada; akran zorbalığının tanımı, nedenleri, ortaya çıkarabileceği olası sonuçlar, kekemelikle ilişkisi ele alınmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda; kekemeliği olan bireylerin akran zorbalığına maruz kalma açısından risk altında olduğuna ulaşılmıştır. Bu riski, kekemeliğin çocuğun yaşamına olan olumsuz faktörleri en aza indirip kekemeliğin çocuğun kendi içinde kabullenmesi, iletişim becerilerinin geliştirilmesi ve özgüvenin artırılması gibi olumlu çalışmaların yapılması dolayısıyla dil ve konuşma terapislerine bu doğrultuda kapsamlı bilgi verilmesi ve terapilerinde uygulayabilecekleri akran zorbalığına yönelik müdahale stratejilerini ele almak amaçlanmıştır.
Akran zorbalığı fiziksel, sözel, ilişkisel türlerde olabileceği gibi internet kullanımının yaygınlaşmasıyla elektronik ortama taşınmış siber zorbalık olarak adlandırılan zorbalık gibi farklı türlerde de görülebilmektedir. Ebeveynlerin, çocuklarının karşılaşabilecekleri problemler hakkında konuşup çözümler üretmek gibi yapıcı davranışlarlarla çocuklarına olası problemlerle başa çıkmayı öğretebilecekleri vurgulanmaktadır. Bazı ebeveynlerin çocuk adına kararları çocuktan bağımsız almaları hem zorba hem de kurban rolü için bir risk faktörü olduğu bildirilmiştir. Benzer şekilde ebeveynlerin ‘’Benim dediğimi yap yoksa…’’ şeklindeki sözel tepkilerinin, sözel zorbalık için model olabileceği ve sözel zorbalığı pekiştireceği ifade edilmektedir. Çocuğun öğrendiği bu tepkileri akranlarına yansıtabileceğine dikkat çekilmektedir. Araştırmalar akran zorbalığına maruz kalan öğrencilerin okulu bırakma da dahil olmak üzere okulla ilgili sorunlar yaşama olasılıklarının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Kekemeliği olan bireylerin maruz kalabildiği akran zorbalığı durumunun birey üzerinde kısa veya uzun süreli olmak üzere çeşitli etkileri farklı araştırmalarda önemle belirtilmektedir. Yapılan çalışmalar, kekemeliği olan bazı çocuklarda yaygın biçimde görülen akran zorbalığı mağduriyetinin yetişkinlik döneminde psikososyal problemler görülmesinde katkısı olabilceğini ifade etmektedir. Bu doğrultuda, akran zorbalığına maruz kalan çocuklara erken müdahale edilmesinin gerekliliğine dikkat çekilmiştir. Kekemeliği olan çocuklara yönelik akran zorbalığı müdahale programı ise ilk olarak çocuğun kekemeliğine yönelik duyarsızlaşması, ikinci olarak danışana atılganlık eğitimi verilmesi, üçüncü olarak çocuğun özgüveninin artması ve son olarak çocuğun sınıf arkadaşlarının kekemelik ve akran zorbalığı konularında eğitimi temel bileşenlerinden oluşmaktadır. DKT’ler iletişim bozuklukları yaşayan çocuklar için akran zorbalığına yönelik hangi yasal düzenlemelerin yapıldığını bilmeli ve okullarda ne gibi zorbalık karşıtı programların uygulandığından haberdar olmalıdır.
Dil ve konuşma terapistleri akran zorbalığı yönetimi konusunda gerek klinik içinde gerekse klinik dışında akran zorbalığına yönelik uygulayabilecekleri çeşitli müdahale stratejileriyle ilgili bilgi sahibi olmalıdırlar. Kapsamlı hizmet sunabilmeleri açısından ve kekemeliği olan çocukları karşılaşabilecekleri olası olumsuzluklara karşı hazırbulunuşluk önem arz etmektedir.
KAYNAKÇA
Ahsen, E. R. İ. M. Kekemelikte Akran Akran Zorbalığı Yönetimi: Dil ve Konuşma Terapistleri için Genel Bir Bakış. Dil Konuşma ve Yutma Araştırmaları Dergisi, 5(1), 79-98.
